با مصرف هوشمندانه انرژی آینده در دستان ماست.
راهکارهای عملی برای انجام تعمیراتی که منجر به کاهش مصرف انرژی می شوند.
روش های ساده طراحی برای گرم نگه داشتن خانه در زمستان و خنک نگه داشتن خانه در زمستان و خنک نگه داشتن آن در تابستان .چگونگی انتخاب وسایل خانگی و سیستم روشنایی ساختمان .
با هزینه کمتر آسوده تر زندگی کنید.
اگر قصد دارید خانه خود را تعمیر کنید یا تغییری در آن ایجاد کنید میتوانید همزمان اصول صرفه جویی انرژی هم در نظر بگیرید و با اجرای آن ها بدون تحمل هزینه اضافی مصرف سوخت خود را پایین آورید.
با این کار سال ها هم زندگی آسوده تری خواهید داشت و هم پول کمتری بابت سوخت و برق خواهید پرداخت.
تعمیراتی که در آن به کاهش مصرف انرژی نیز توجه شود هم آسایش شما را در خانه بالا می برد و هم به اقتصاد خانواده کمک می کند.
این کار تنها با استفاده مناسب از نور و گرمای خورشید و اجرای چند اصل ساده انجام می شود. به این ترتیب بعد از تعمییرات،خانه ای خواهید داشت که بدون مصرف انرژی بیشتر، در زمستان گرم تر و در تابستان خنک تر از قبل است
.
تعمیر ساختمان چگونه باعث صرفه جویی در مصرف انرژی می گردد؟
برای این که تعمیراتی که در ساختمان انجام میدهد در راستای کاهش مصرف انرژی باشد باید به دو چیز توجه کرد:
_ طراحی ساختمان
_ انتخاب وسایل منزل
اتاق های سمت جنوب:
مهم ترین اصل در طراحی صحیح یک خانه این است که اتاق های نشیمن و اتاق هایی که از آن ها بیشتر استفاده می شود را در طرف جنوب ساختمان قرار دهیم و به این ترتیب از نور طبیعی خورشید استفاده کرده و در زمستان نیز بیشترین بهره را از گرمای خورشید ببریم.
بهتر است اتاق های پذیرایی،ناهارخوری،خواب و نشیمن در طرف جنوب قرار گیرند و بقیه جاها مانند آشپزخانه،سرویس بهداشتی،حمام،انباری و مانند آن در طرف شمال.
تعیین جای هر اتاق هنگامی که خانه ساخته می شود کار مشکلی نیست، اما در هنگام تعمیر با محدودیت های زیادی روبرو هستیم. با این وجود در بدترین شرایط هم با کمی حوصله و هوش و ذکاوت میتوان کارهای بزرگی انجام داد.
.
مثال ها : مثالهای زیر نشان می دهد که چگونه می توان با تغییر طراحی ساختمان بهترین استفاده را از نور خورشید و روشنایی آن برد.
مثال نخست:
در شکل روبرو یک خانه یک طبقه ۱۰۰ متر مربعی را میبینید که طی بازسازی ۳۵متر مربع به زیر بنای آن افزوده شده است.این کار سبب شده است که یک اتاق خواب و یک انباری به خانه اضافه شود. البته این کار حتما باید پس از گرفتن مجوز از شهرداری انجام شود.
روکش ماسه و سیمان دیوارها برداشته شده و به جای آن عایق قرار گرفته است. آسفالت پشت بام نیز دوباره انجام شده است. همچنین به منظور کاهش تلفات حرارتی،دودکشهای موجود در ساختمان بسته شده اند و به جای بخاری از سیستم حرارت مرکزی استفاده شده است.
نکته دیگری که باید به آن توجه کرد این است که در طرح جدید ساختمان،مسیر مستقیمی برای حرکت هوای بیرون در ساختمان به وجود امده است که در تابستان به خنک کردن ساختمان کمک می کند
.
مثال دوم:
خانه ای که در روبرو میبینید یک خانه با زمین کم عرض است. راستای این خانه با محور شمال _ جنوب زاویه می سازد.
طی بازسازی،آشپزخانه،هال وپذیرایی از نو و به شکل دندانه ای ساخته شده اند.این شکل دندانه ای باعث می شود،اتاق های هال و پذیرایی و آشپزخانه بتوانند از نور خورشید بهتر استفاده کنند و دمای خانه در زمستان حدود ۵درجه بالاتر رود. همچنین با حذف پنجره های غربی و شرقی خنک کردن ساختمان در تابستان راحت تر انجام می شود.
طرح عمومی ساختمان
در این قسمت به چند راهکار ساده و کاملا قابل اجرا برای بهینه کردن مصرف انرژی در یک ساختمان اشاره میکنیم:
_ اتاق هایی که کاربرد همانند دارند را کنار هم قرار دهید. به ویژه اتاق هایی که کاربرد خاص دارند را از بقیه اتاق ها جدا کنید. این کار به شما کمک می کند تا فقط اتاق هایی را گرم کنید که در آن ها زندگی می کنید. مثلا نباید از فضاهایی که بین اتاق های خواب قرار گرفته به عنوان انباری استفاده کرد چون در این صورت مجبور خواهید بود،این انباری را نیز مانند اتاق های خواب گرم کنید و این یعنی مصرف سوخت بیشتر هزینه های بالاتر و آلودگی بیشتر محیط زیست.
_ اگر با بازسازی توانستید مصرف انرژی را در قسمتی از ساختمان بهینه کنید، این قسمت را با در یا پرده از قسمت های قدیمی ساختمان جدا کنید. در این کار باید کمی سلیقه به خرج داد تا زیبایی ساختمان حفظ شود.
_ بخش هایی از ساختمان که نیاز به آب دارند را تا جایی که میتوانید نزدیک هم قرار دهید. این قسمت ها عبارتند از آشپزخانه،دستشویی و حمام. با این کار طول لوله های آب کم می شود و در نتیجه حرارت کمتری از لوله های آب گرم به هدر میرود.
_ سقف را تا ارتفاع ۷/۲ متر پایین بیاورید.اگر انجام این کار در تمام قسمت های ساختمان امکان پذیر نبود می توانید فقط سقف بعضی قسمت ها را پایین بیاورید.
برای این کار می توانید از سقف های کاذب نیز استفاده کنید. بالا بودن سقف باعث افزایش تلفات حرارتی می شود.
از طرفی بیشتر حرارت تولید شده توسط بخاری یا شوفاژ زیر سقف جمع می شود و قسمت پایین اتاق که ما در آن قرار داریم گرم نمی شود.
یعنی هم مصرف سوخت بالا می رود و هم آسایش ساکنین تامین نمی شود.
_ در اتاق هایی که امکان کاهش ارتفاع سقف به ۷/۲ متر وجود ندارد،نصب یک پنکه سقفی کمک بسیار زیادی به گرم کردن خانه میکند. برخلاف تصور عموم، روشن کردن پنکه در زمستان با درو کم نه تنها خانه را سرد نمی کند، بلکه با راندن هوای گرم جمع شده در زیر سقف به پایین،دمای اتاق را یکنواخت میکند و از تلفات حرارت می کاهد.
در صورتی که امکان نصب پنکه سقفی وجود نداشته باشد میتوان به جای آن از پنکه های رومیزی استفاده کرد. برای گرفتن نتیجه مطلوب باید جهت وزش باد را به طرف بالا تنظیم کرد.
_ در ساختمان های چند طبقه نباید راه پله ها را در فضاهایی که نیاز به گرمایش دارند قرار داد زیرا در این صورت هوای گرم از مسیر راه پله بالا رفته و به هدر میرود. قسمت راه پله باید به وسیله یک در از محیط زندگی جدا شود.
رعایت این نکات سبب می شود جریان حرارت در خانه تحت کنترل درآید و حرارت کمتری به هدر رود
مصالح ساختمانی
استفاده از مصالح ساختمانی مناسب تاثیر فراوانی بر کاهش مصرف انرژی در ساختمان دارد. مطالب زیر شما را در انتخاب مناسب ترین مصالح یاری میدهد:
استفاده از مصالح سنگین که ظرفیت حرارتی بالا دارند،مانند بتن و آجر باعث می شود،پایداری حرارتی خانهافزایش یابد.
یعنی با تغییر دمای هوای بیرون،هوای داخل زیاد سرد یا گرم نشود.
این ویژگی به خصوص در اتاق های جنوبی، تاثیر بسیار زیادی در کاهش مصرف انرژی و افزایش آسایش ساکنین دارد.بنابراین
هنگام بازسازی خانه خود تا جایی که امکان دارد از مصالح سنگین مانند آجر و بلوک های سیمانی استفاده کنید و از نصب دیوار های سبک چوبی یا قطعات پیش ساخته سبک(به جز عایق های حرارتی) پرهیز کنید.
دیوار های خارجی را میتوان از آجر های حفره دار ساخت تا ظرفیت حرارتی ساختمان بالا رود. اما بهتر است بر روی این دیوار یا در میان آن از عایق های مناسب استفاده کرد تا کارآیی آن افزایش یابد
اندازه و جای قرار گیری پنجره ها:
پنجره ها در مقایسه با دیگر اجزای ساختمان حرارت را بیشتر از خود عبور می دهند. از این رو در زمستان مقدار زیادی حرارت می تواند از آن ها به هدر رود و در تابستان نیز میتوانند مانند یک منبع حرارت عمل کرده و خنک کردن ساختمان را مشکل نماید. از این رو اندازه مناسب و جهت صحیح قرار گیری آنها نقش بسیار مهمی در کاهش مصرف انرژی یک ساختمان دارد.
تا جایی که امکان دارد پنجره ها را در سمت جنوب ساختمان نصب کنید و از قرار دادن هر گونه مانع مانند درخت یا حصار های بلند بر سر راه ورود نور و گرمای خورشید خودداری کنید.
پنجره های غربی را تا حد امکان کم کنید و یا اصلا آنها را حذف کنید.
وجود این پنجره ها سبب گرم شدن خانه در بعد از ظهر روزهای تابستان میشود. پنجره های شرقی اگرچه در صبح زمستان سبب گرم شدن خانه میشوند،در تابستان میتوانند مشکل ساز شوند. از این رو باید تمهیداتی برای پوشاندن آنها در فصل تابستان اندیشیده شود. روی هم رفته بهتر است اندازه این پنجره ها نیز تا حد امکان کم شود.
پنجره های سمت شمال ساختمان باید تا جایی که می شود کوچک در نظر گرفته شود زیرا خورشید از سمت شمال تابشی ندارد و نصب این پنجره ها تنها باعث می شود حرارت بیشتری به هدر رود.
برای خنک کردن ساختمان در فصل تابستان بهترین راه این است به هوای بیرون اجازه دهیم در مواقع لازم آزادانه در کل ساختمان حرکت کند. به این ترتیب در روزهایی که هوای بیرون خنکتر از هوای داخل ساختمان است، می توان بدون نیاز به کولر یا دیگر دستگاه های خنک کننده،ساختمان را خنک کرد،بهتر است از پنجره هایی استفاده کنید که بتوانند به مقدار زیاد باز شوند.
عایق کاری
براساس مقررات ملی ساختمان شما باید ساختمان خود را عایق کاری کنید تا ضریب انتقال حرارت آن از حد معینی بیشتر نباشد.
مقدار عایق مورد نیاز در مناطق مختلف متفاوت است لذا بهتر است برای تعیین مقدار عایق مورد نیاز و نصب آن از یک مشاور کمک بگیرید.
حفاظت پنجره ها
تلفات حرارتی پنجره ها در زمستان حدود ۲۵% از کل تلفات حرارتی ساختمان است. برای کاهش این تلفات میتوان اقدامات زیر را انجام داد:
_ نصب پرده های چین دار و کاملا اندازه و پر کردن فاصله بالای میله پرده.
_ نصب پرده های کرباسی یا پرده پارسیانا در بیرون پنجره
_ نصب پنجره های دوجداره در جاهایی که استفاده از پرده ممکن نیست یا جاهایی که پنجره ای بزرگ وجود دارد.
_ در تابستان حدود ۳۵% از کل گرما از طریق پنجره ها وارد ساختمان می شود . برای کاهش این تلفات میتوان کارهای زیر را انجام داد :
_ بر روی پنجره های جنوبی می توان سایبان، حصیر یا پوشش های کدر قرار داد و جلوی ورود گرمای خورشید را گرفت.
پنجره های شرقی و غربی را می توان از بیرون با حصیر یا پرده یا پوشش های کدر کنترل کرد
نورگیرها:
نورگیرها نقش مهمی در تامین روشنایی منزل دارند اما اگر خوب محافظت نشوند مقدار زیادی حرارت را در زمستان به هدر میدهند و در تابستان نیز باعث ورود حرارت به ساختمان می شوند. برای کاستن از اثرات منفی نورگیرها میتوان این کارها را انجام داد:
_ تا جای ممکن از نورگیرهای کوچک تر استفاده کنید.
_ از شیشه های دو جداره یا صفحات شفاف شیشه ای برای کاهش تلفات حرارتی استفاده کنید.
_ در جایی که امکان دارد از سایبان استفاده کنید تا جلوی تابش مستقیم آفتاب گرفته شود. همچنین می توانید از شیشه های تیره یا رفلکس استفاده نمایید.
_ از نصب نورگیر در اتاق های خواب و نشیمن و پذیرایی پرهیز کنید مگر آن که واقعا به آن ها نیاز باشد.
_ پنجره نورگیرها را کاملا ببندید
کاهش نفوذ هوا
در زمستان نفوذ هوای سرد بیرون به داخل ساختمان حدود ۲۵% از کل مصرف انرژی ساختمان را سبب می شود.
برای کاهش تلفات ناشی از نفوذ هوا میتوان این کارها را انجام داد:
_ گرفتن درز در ها و پنجره ها به کمک نوارهای درزگیر
_ نصب دریچه در دودکش شومینه ها و بستن دودکش بخاریها در هنگامی که از آن ها استفاده نمی شود.
_ نصب فن هایی که دریچه آن ها هنگام خاموش بودن به طور خودکار بسته میشود.
_ بستن دریچه های تهویه دیواری یا سقفی که قبلا در ساختمان ها نصب می شد.
سیستم گرمایش
انتخاب وسیله مناسب برای گرایش ساختمان دقت بسیاری نیاز دارد. در این انتخاب عوامل مختلفی چون نوع ساختمان و مصالح به کار رفته، ارتفاع سقف،وضعیت آب وهوایی و سیستم گرمایش موجود موثر هستند.
آب گرمکن
در صورتی که مایلید در کنار تعمیر منزل سیستم تولید آب گرم خود را نیز بازسازی کنید به نکات زیر توجه فرمایید:
_ آب گرمکنی با راندمان بالا تهیه کنید و آن را تا حد امکان نزدیک آشپزخانه و دستشویی و حمام نصب کنید.
_ از آب گرمکنی استفاده کنید که کاملا مطابق نیاز شما آب گرم تولید کند.
_ لوله آب گرم را دست کم در فاصله ۲ متری آب گرمکن عایقکاری کنید.
نصب آب گرمکن خورشیدی را در نظر داشته باشید. در صورتی که در محل زندگی شما آفتاب به اندازه کافی بتابد و جای لازم برای نصب آن را داشته باشید، این آب گرمکن صرفه جویی قابل ملاحظه ای به همراه خواهد داشت.
_ در حمام از سر دوشی هایی استفاده کنید که آب کمتری را از خود عبور می دهند.
روشنایی
_ بیشترین استفاده را از نور طبیعی ببرید به ویژه از پنجره های جنوبی
_ دیوار اتاق ها و دیگر قسمت های داخل ساختمان را با رنگ های روشن رنگ آمیزی کنید.
_ در قسمت هایی از ساختمان که در آن زندگی می کنید از لامپ های مهتابی یا کم مصرف استفاده کنید.
_ از نصب لامپ های متعدد داخل سقف پرهیز کنید زیرا:
_ مصرف برق بالا می رود.
_ نفوذ هوا به داخل ساختمان افزایش می یابد.
_ تعویض آن ها پرهزینه است
قدم بعدی
انتخاب مجری:
در صورتی که می خواهید در بازسازی خانه خود اصول بهینه سازی مصرف انرژی را رعایت کنید باید کار بازسازی را به دست کسی بسپارید که در این زمینه مهارت کافی داشته باشد و دارای دانش بهینه سازی باشد. زیرا انجام این کار نیاز به محاسبات دقیق و تجربه فراوان دارد و هر کسی که چیزی از بنایی بداند حتی اگر تجربه زیادی هم در کار خود داشته باشد نمیتواند ادعا کند در بهینه سازی مصرف انرژی مهارت دارد.
